Sosyal Medyanın Ergenler Üzerindeki Olumsuz Etkisi

Bir geçiş süreci olması itibariyle insan yaşamının önemli bir dönemi olan ergenlik döneminde gençler, “Ben kimim?” sorusunun cevabına erişmeye çalışılır. Çocukluk ve yetişkinlik arasında bir köprü olan ergenlik döneminde gelişimsel, fiziksel ve ruhsal değişimler yaşanmaktadır. Sosyal medya ise bu dönemde ergenlerin kimlik oluşunu etkileyen bir sosyal ortam olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal medya, kişilerin genellikle kendileriyle ilgili paylaşımlarda bulunduğu ve başkalarının paylaşımlarını takip ettiği Facebook, Twitter, Youtube, Tiktok ve Instagram gibi internet tabanlı ortamlardır. Günümüzde hayatımızın birçok alanında olan bu çevrimiçi dünyanın ergenler üzerinde olumlu ve olumsuz birçok etkisi vardır.

Sosyal Medya Ergenleri Nasıl Etkiler?

Sosyal medya diğer insanlar ile ilişki kurup bu ilişkilerin sürdürülmesini sağlayarak kişilerin sosyalleşmesine katkı sağlaması gibi olumlu özelliklerin yanı sıra pek çok riski de beraberinde getirir. Kendi kendini idare etme yeteneklerinin az olması ve akran baskısına duyarlılıkları nedeniyle ergenler ve çocuklar ise sanal ortamlardaki potansiyel risklere karşı daha savunmasızdır. Sosyal medya platformlarının verdiği haz ergenlerin zamanla sanal dünyaya bağımlılık geliştirmesine sebep olarak çeşitli psikolojik, fizyolojik ve gündelik yaşam aktivitelerinde problemlere yol açar.

Psikolojik gereksinimlerini sosyal medyadan karşılayan ergenlerin kendilik algılarında zamanla değişimler görülebilmektedir. Sosyal medya ortamında oluşturulan yapay dünyada kişiler kötü bir gün geçirmesine rağmen mutlu göründükleri paylaşımlar yapabilir, aslına keyif almadıkları aktiviteleri keyif alıyormuş gibi gösterebilirler. Sosyal medya kullanıcıları diğerlerinin onaylayacağı yeni benlikler inşa ederken asıl kimliklerini zamanla yok saymaya başlarlar. Buna bağlı olarak sosyal medya kullanımındaki artış kişinin benlik saygısında azalmaya yol açabilir.

Sosyal medyanın aşırı kullanımına bağlı olarak zamanlarının büyük bir kısmını sanal ortamda geçiren ergenlerin akademik başarıları da bundan etkilenecektir. Sosyal medya bağımlılığı, akademik başarının düşmesine ve konsantrasyon problemlerine neden olmaktadır. Vaktinin kayda değer kısmını sosyal medyada geçirdikleri için sorumluluklarını yerine getiremez hale gelen ergenlerin eğitim hayatları gibi ebeveynleri ile olan ilişkileri de bundan olumsuz anlamda etkilenecektir.

Aynı zamanda sosyal medya bağımlılığı bilgisayar ve telefonla fazla zaman geçirmeye bağlı olarak ergenlerin spor faaliyetlerine katılımlarını azaltmakta, bilgisayar önünde bir şeyler atıştırma gibi sağlıksız beslenme alışkanlıkları edinmelerine sebep olabilmektedir. Hareketsizlik ve sağlıksız beslenme ise obezitenin gelişiminde önemli rol oynayan risk faktörleridir. Obezitenin yanı sıra uzun süreli bilgisayar kullanımı göz hastalıkları ve postür bozuklukları gibi problemleri de beraberinde getirir.

Ergenlikte Sosyal Medya Kullanımının Getirdiği Depresyon

Sosyalleşme ihtiyacını sosyal medya araçlarından karşılayan ergenler zamanla gerçek yaşamdan ve yüz yüze ilişkilerden uzaklaşmaktadır. Böylece kişinin ilişki kurma ve ilişkiyi sürdürme gibi sosyal becerileri bu durumdan olumsuz etkilenmeye başlar. Ayrıca yapılan araştırmalar sosyal medyanın problemli kullanımı ile depresyon arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir. Farklı ülkelerde yapılan birçok araştırmaya göre ergenlerin sosyal mecralarda maruz kaldığı siber zorbalık; (sanal ortamlarda tekrarlanan şekilde yapılan saldırgan eylemler) depresyon, kaygı gibi problemlere neden olmaktadır.

Bilinçsiz sosyal medya kullanımı beraberinde kişinin kendi kimlik algısının bozulmasına, etkileşimi yükseltmek adına ayrıca bir kaygı yaşamasına ve bunun sonucunda depresyon gibi sorunlara neden olabilmektedir. Sosyal medya kullanıcı olan bir ergen; kendisini diğer kullanıcılar ile karşılaştırıp, kendi hayatının daha kötü olduğunu düşünebilmektedir. Bu durum sosyal medyada geçirilen zamanın artması ile paralel gitmektedir. Sosyal medyada sürekli olarak arkadaşlarının gezdiğini, tatile gittiklerini, farklı şeyler yiyip içtiklerini görmek; bireyde depresif belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Ergenlik Döneminde Sosyal Medya Kullanımının Artmasının Nedeni

Ergenlik döneminde sosyal medyanın kullanım amacı; bireyin kendisi ile yakın görüşe sahip olan ve düşünce, duygu aktarımı yapabilecekleri grupların içinde olmak istemesidir. Ergenler sosyal medyayı; yeni arkadaşlar bulmak, yeni bilgiler edinmek, içerik üretmek, fikirlerini paylaşmak ve iletişim kurmak için kullanmaktadır. Sosyal medya kullanımının aşırıya kaçması, sosyal medya bağımlılığını ortaya çıkarmaktadır. Sosyal medyada üretilen içerikler bireylerin bağımlılığını artırmaktadır. Sosyal medyada bireylerin anonim olarak dolaşabilmeleri, düşüncelerine uygun bir gruba daha kolay girebilmeleri, kullanımın artmasının nedeni olarak açıklanabilmektedir. Ergenlerin sosyal medya kullanımında en çok takip ettikleri sayfalar veya kişiler, takip etmeyi seçtikleri konular onların üzerindeki etkisini belirlemektedir.

Ergenlik Döneminde Sosyal Medya Kullanımı Nasıl Kontrol Edilir?

Ergenlik döneminde sosyal medya kullanımı bilinçli, kontrollü bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Sosyal medya kullanımında bir bağımlılık durumu görülmeden önce bu bağımlılığı önlemek ve ailenin bu konudaki yardımı çok önemlidir. Sosyal medyada takip edilen içerik ve kullanım süresi üzerine kısıtlamalar yapılmalıdır. Ergen için sosyal medyadaki zorbalık, istismar gibi olumsuz durumlar hakkında bilgilendirme yapılmalıdır. Sosyal medya kullanımı haricinde yapılacak aktiviteler, sosyal medyanın kullanım süresini düşürebilmektedir. Özellikle herhangi bir hobi edinmek, sosyal medyada bu hobiyle ilgili içerikleri takip etmeye neden olarak içerik tarzını da belirlemektedir.

Bilinçli Sosyal Medya Kullanımı İçin Ebeveynler Neler Yapılabilir?

Araştırmalara göre ilgisiz ve aşırı koruyucu tutumları olan ebeveynlerin çocuklarında sosyal medya bağımlılığı daha fazla görülmektedir. Bu bakımdan anne babaların çocuklarına karşı olan tutumlarını gözden geçirmesinde yarar vardır. Ayrıca ergenlerde sosyal medya bağımlılığı ve karşılaşılabilecek problemlerin önlenmesine yönelik ergenlerin zamanlarını verimli geçirebilecekleri alternatifler sağlayabilmek önemlidir. Benzer şekilde çocukları bilinçli sosyal medya kullanımı, sosyal medyanın yarar ve zararları hakkında bilgilendirmek faydalı olabilir. Ailelerin, çocuklarının sosyal medyalarını düzenli olarak takip etmesi de bir kontrol mekanizması olarak uygun olabilir. Bu takibin çocuğun mahremiyetini kısıtlamayacak şekilde yapılması ve çocuğun yaşı ilerledikçe azaltılması gerekmektedir.

Ergenlik Döneminde Sosyal Medya Kullanımı Nasıl Olmalı?

Ergenlik dönemindeki sosyal medya kullanımı bilinçli bir şekilde ilerlemelidir. Ergenlerin sosyal medya kullanımı hakkında bilinçlendirilmesi ve sosyal medya kullanımının oluşturabileceği riskler hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir. Sosyal medyada görülen her şeyin tamamen gerçek hayattan ibaret olmadığı, mutlaka bir filtreden geçirilerek paylaşıldığı, en güzel fotoğraf karesinin seçildiği ve renkleriyle oynandığının farkında olunmalıdır. Farkındalık, bir ergenin sosyal medyanın büyüsüne kapılıp gerçek dünyadan uzaklaşmasını önlemek için bir adım olmaktadır. Bu farkındalığın kazandırılması için ebeveynlerin daha dikkatli olması gerekmektedir. Gerektiği takdirde bir uzman psikologdan yardım alınabilir.